LJUBINJE U SUSRET NOVIM IZBORIMA Malo investicija, malo i stanovnika
Ljubinje, mala istočnoheregovačka opština, izolovana je zbog loših puteva, ali to ne sprječava političke oponente da vode velike megdane. Investicija je sve manje, a manje je i naroda. LJUBINJE – Još prije četiri godine načelnik opštine Ljubinje Stevo Drapić obećao je ekonomski prosperitet, otvorena su neka nova radna mjesta, no za veći procvat mjesta poznatog po duvanu, medu i odbojci falilo je puno toga. U prvom redu, izostalo je, još prije četiri godine najavljeno, ulaganje Rodoljuba Draškovića. Dok Drapić uvjerava da su ispunili skoro sva obećanja koja su dali biračima, njegovi neistomišljenici navode čime se sve nije bavio u ovom mandatu. Ni Ljubinje, kao ni gotovo kompletna istočna Hercegovina ne mogu se pohvaliti putevima, koja ruku na srce i nije u nadležnosti lokalne samouprave, ali s druge strane predstavlja velike nevolje tamošnjim vlastima, najčešće i kočnica za potencijalne investitore i ulaganja. U razgovoru za Direkt prije četiri Gorine načelnik Ljubinja Stevo Drapić isticao je tri komponente na kojima je počivalča njegova borba za vlast. Obećavao je borbu za svakog čovjeka i radna mjesta za mlade ljude, umjesto da odlaze iz ove male opštine. Obećavao je i da će naći načine da privuče investitore, ali i da će Opština za investitore spremiti dobru infrastrukturu. Ljubinje danas ne izgleda kao mjesto koje nudi bolju perspektivu. Drapićevi politički oponenti mu štošta zamjeraju. Jedan od njih navodi kako je vlast dobio na priči da će u Ljubinje „dovesti“ Rodoljuba Draškovića. „Obećali su bili da će sa gospodinom Rodoljubom Draškovićem otvoriti novu fabriku i zaposliti nekolike stotine radnike, a od toga, kao što možemo vidjeti, nije bilo ništa“, rekao je jedan opozicioni odbornik Direktu. Veliki problem je, priča nam i (ne)funkcionalnost vještačkog jezera za koje je Vlada RS podigla kredit i dala opštini na raspolaganje, ali ni to nije privedeno svrsi. „Obećali su i bili otvoriti i Agro centar i od toga nije bilo ništa, kao i Vinoteku, ponovo u saradnji sa Draškovićem i tu je sve ostalo na obećanju“, naglasio je on. Na kritiku je naišlo i to što Opština, iako je u kampanji obećavala brigu za mlade ljude, ima zanemarivo mala ili nikakva izdvajanja za studente i omladinu. „Jedina smo opština, nažalost, koja ne daje stipendije studentima, a oni su naša budućnost, a svima je poznato kakve probleme imamo sa kadrovima“, rekao je naš sagovornik, dodavši da u Ljubinju trenutno nema više od 2.000 stanovnika. U Drapićevom mandatu, Opština Ljubinje zadužila početkom godine se za 600.000 maraka kako bi finansirala rekonstrukciju i asfaltiranje glavne, Svetosavske ulice i nabavila vozilo za odvoz smeća, o čemu je „Direkt“ i ranije pisao. Još 2020. godine Stevo Drapić rekao je da će se domaćinski ponašati ako dobije povjerenje birača. Četiri godine kasnije, kaže da su tako i radili. „Uradili smo skoro sve što smo obećali a to je da smo asfaltirali sve ulice u novom naselju Vinogradi, završili glavnu ulicu, rekonstruisali sportski teren, uradili kanalizaciju u naselju Dubočica. Doveli smo jednog privrednika koji je otvorio pogon za 25 žena, gdje smo mi građevinski dio objekta sredili i platili obuku radnicima i to je jedan od načina gdje možemo pridobiti investicije“, rekao je Drapić. Dogradnja vrtića Prvi čovjek ove opštine kažu da je manjak mjesta u vrtićima jedan od gorućih problema koji će biti riješen uskoro, a što je bilo do njih već su uradili. „U toku je projekat proširenja vrtića, prošli smo i taj dodatni projekat Evropske unije od 100.000 evra ali oni to još nisu realizovali, ali mi tu više nemamo uticaj, jer oni rade raspisivanje tendera i to je bilo još jedno od obećanja u početku kampanje koje je u realizaciji“, rekao je Drapić. On je dodao da su i otvorili bazen u Ljubinju, a prije njihovog dolaska nije radio. „Pomagali smo i naše sportske kolektive, tako će biti i dalje. Jedna smo od rijetkih lokalnih zajednica kod nas koja daje više od tri posto sredstava za sport“, rekao je Drapić. Put preko Žegulje problem Ono što nije urađeno, a naš je hronični problem, priča Drapić je da Žegulja nije asfltirana. „Asfaltirali smo više od deset kilometara lokalnih puteva što sam mojim sugrađanima i obećao 2020. godine. Ako nam država da saglasnost, tačnije Putevi Republike Srpske da radimo taj put odgovorno tvrdim da ćemo je uraditi. Nisu to naše ingerencije, ali nam je taj put nasušna potreba, taj put Stolac – Ljubinje preko Žegulje“, rekao je on. Mnoge nevolje kao i one prilikom zemljotresa prije dvije godine nisu zaobišli Ljubinje, kao ni egzodus stanovništva, ali zato jesu investitori u najvećoj mjeri, pa bi se za obećanja načelnika Drapića moglo reći da su samo djelimično ispunjena. Mladi sa kojim smo razgovarali, željeli bi da se vrate i nakon završenih studija. Ipak, siguran i stalan postao u Ljubinju jedan je od razloga stalnog raseljavanja stanovništva, jer mladi žele perspektivu ali i sadržaje koji se podrazumijevaju. DIREKT-PORTAL.COM/MISBIH.BA
VEŽBANJE NA GACKU: Još četiri godine bačene u vetar
Debi Ognjena Milinkovića na čelu Gacka je bio fijasko. Sa dugog spiska obećanja, kojim je u kampanji pridobio podršku većine stanovnika Gacka, nije ostvario skoro ništa. GACKO – Opština Gacko je, poput nesigurnog tinejdžera bez radnih navika i u lošem društvu, propustivši da iskoristi potencijale, utonula u letargiju i predala se propadanju. Ognjen Milinković svoj četvorogodišnji mandat završava bez mnogo rezultata što ne iznenađuje budući da ruka kojom je držano kormilo nije bila sigurna niti samo njegova. Sa spiska kojim je 2020. krenuo u kampanju ostvareno je jako malo. Za razliku od većine kandidata koji svoj program baziraju na tek nekoliko ciljeva, Ognjen Milinković je u kampanju krenuo sa čitavom listom odlučan, kako je više puta apostrofirao, da od Gacka napravi mali švajcarski grad. Lepi snovi U izjavi za portal Direkt je uoči izbora rekao da je prioritet infrastruktura- prvenstveno vodosnabdevanje, kanalizacija i putevi. Najavio je sređivanje poslovne zone i otvaranje novih realnih radnih mesta. Istakao da će rešavati status svih građana Gacka, posebno omladine i penzionera i naglasio da će raditi na povratku studenata kojima će obezbediti da nakon završene škole nastave kvalitetan život u Gacku. U tom smislu je i najavio izgradnju zgrade za mlade bračne parove u kojoj će kvadrat biti krajnje povoljan kako bi na početku zajedničkog života mladi rešili svoje stambeno pitanje. Tada je rekao da će biti načelnih svih građana Gacka, a da će se budžet trošiti transparentno. Ukratko, njegova vizija je bila da Gacko za četiri godine bude “mali sređen švajcarski gradić otvoren za sve ljude dobre volje, otvoren za saradnju sa državnim institucijama i sve ljude koji žele da dođu, investiraju i žive u Gacku”. Obeshrabrujuća stvarnosti Četiri godine kasnije se i bez popisa jasno vidi da se u Gacku smanjuje broj stanovnika. Broj osnovaca i srednjoškolaca je pao ispod hiljadu, studenti se ne vraćaju čak ni tokom raspusta budući da većina njih letnju pauzu između dva ispitna roka koristi da sezonski rade, mahom u Srbiji i Hrvatskoj. Osim popločanog trga u centru grada, jedino poboljšanje se primećuje u vodosnabdevanju. Iako je iza nas dugo, vrelo i sušno leto, restrikcije su bile zanemarljive u odnosu na decenijska iskustva, posebno meštana sela, koji ponekad do prvih jesenjih kiša uglavnom nisu imali vodu. Milinkovićeva vlast se okrenula rekonstrukciji postojeće vodovodne mreže. Cilj je bio da se gubici smanje, što se pokazalo efikasnim. Inače, ova lokalna vlast je nasledila projekat dogradnje vodovodnog sistema kojim je prethodna garnitura nameravala da trajno reši pitanje vodosnabdevanja. Iako su mediji u to vreme ukazivali da je rešenje ishitreno, odbornici u SO Gacko su jednoglasno podržali predloženi projekat. Radovi su otpočeli 2018. godine, a posao je trebao da košta oko 5 miliona maraka. “Polovinu sredstava će obezbediti Evropska investiciona banka (EIB), dok će opština učestvovati sa 15%. Ostatak su čine bespovratna sredstva iz međunarodnih institucija”, rekao je svojevremeno opštinski načelnik za finansije Dragan Papović dodavši i da je period vraćanja kredita 25 godina sa grejs periodom od osam godina . Dolaskom nove vlasti, projekat je zaustavljen, procena koju su naručili je pokazala da je nerentabilan. Lokalna vlast će se tek uhvatiti u koštac sa tužbom izvođača. I male stvari su bile veliki problemi I dok je odustajanje od ponekog “velikog” projekta možda imalo opravdanje, načelnik i njegov tim su padali i na malim poduhvatima. Pokušaj da se u prizemlju sedišta opštinske administracije otkupi poslovni prostor i pretvori u šalter-salu je prošao neuspešno. Iste sudbine je bila i gradska pijaca za čiju izgradnju je namenjeno 540 hiljada maraka. Krajem avgusta 2022, kada je ugovor potpisan, rečeno je da je rok za izgradnju 60 dana. 750 dana kasnije, na prostoru na kojem je trebala da bude pijaca i dalje štrče stubovi. Dok se za ovaj projekat postavljalo pitanje opravdanosti i smisla, dotle je zgrada za mlade bračne parove od većine posmatrana kao vesnik obnove i jedne svetlije budućnosti. Zato je odustajanje od nje dočekano sa više revolta. Naime, iz budžeta RS Vlada je za ovu namenu izdvojila 500 hiljada maraka. Opštinska vlast je tražila da se tim sredstvima promeni namena te su potrošena u rekonstruisanom sistemu grejanja zgrade opštinske administracije i pomenutoj pijaci. I radovi na rekonstrukciji pomenutog grejnog sistema su bili upitni, ne samo sa stanovišta procedura i kršenja zakona, nego i u pogledu kvaliteta ugrađenog materijala i cene. Dolaskom na vlast Milinković i njegov tim su odlučili i da konzerviraju sportsku dvoranu u izgradnji, i da odustanu od kupovine zgrade za starački dom koju je kaparisala prethodna vlast. Kaznu za to su platili građani iz budžeta budući da je bivši vlasnik sudski naplatio svoja potraživanja. Sinergija bez energije Jedan od aduta ove vlasti, pa i samog Milinkovića je bila najava sinergije između rukovodstava opštine Gacko i RiTE Gacko, uz podršku Vlade i institucija RS, a sve na korist građana, same opštine i njenog razvoja. No, od te pomoći malo šta je i realizovano. Nekoliko kilometara presvučenog asfalta koje je, kao zeca iz šešira, izvukao Milorad Dodik preskačući procedure i nadležne institucije. Od dogovorenog kružnog toka nije bilo ništa, kao ni od nastavka presvlačenja magistrale koja ide kroz centar grada. Bez zapošljavanja i industrijske zone Jedno od obećanja načelnika Milinkovića je bilo da će otvoriti Gacko za saradnju sa investitorima, institucijama Republike Srpske i otvoriti radna mesta. Ako se pod investicijama podrazumeva ulaganje u realni sektor i otvaranje proizvodnih radnih mesta, u Gacku nije zabeležen takav slučaj. Jedina vidljiva investicija je bila u oblasti trgovine i ugostiteljstva čija je vrednost oko 4 miliona maraka. To je, kako je ocenio načelnik Milinković na otvaranju “najvrednija investicija u opštinu Gacko u poslednje tri decenije”. Radi se o marketu domaćeg trgovinskog lanca koji je otvoren 4. avgusta 2022. godine, a zaposlio je oko 40 radnika. Sa druge strane, načelnik je, na početku svog mandata, iz opštinske uprave otpustio 38 radnika po nalogu upravne inspekcije. “Ti radnici su zloupotrebljeni u svrhu ličnih i političkih interesa u predizbornoj kampanji. Njihova zloupotreba od istih aktera se nastavlja i danas, što je moglo izazvati nesagledive posledice po opštinu”, saopšteno je tada iz kabineta načelnika Milinkovića. Iz kabineta načelnika opštine Gacko su, optužujući prethodnu garnituru, dodali i da se više
KAKO SE U MALIM LOKALNIM ZAJEDNICAMA TROŠI VELIKI NOVAC: Izgradnja vrtića pokazala sav nemar vlasti u Pelagićevu
Na problem ukazao službenik opštine koji je kasnije optužen da nanosi štetu ugledu opštine. PELAGIĆEVO – Nemar lokalnih vlasti, nenamjensko trošenje novca te i kažnjavanje službenika koji ukazuju na nepravilnosti našle su se „pod krovom“ jednog projekta u opštini Pelagićevo – izgradnje vrtića u ovoj lokalnog zajednici. Riječ je o projektu vrijednom više od milion maraka čiju realizaciju su pratile brojne nepravilnosti. Kamen temeljac je položila tadašnji predsjednik Republike Srpske Željka Cvijanović u septembru 2022. godine i prema tadašnjim najavama obdanište je trebalo početi sa radom do juna 2023. godine. Međutim, od toga nije bilo ništa, a portal CAPITAL je krajem 2023. godine otkrio da je izgradnja vrtića daleko od okončanja i da su prisutne brojne nepravilnosti. Naime, na problem je ukazao službenik za javne nabavke u Odjeljenju za opštu upravu i prostorno uređenje u ovoj opštini. On je na stolu primijetio napušteni predmet bez broja protokola iz kojeg je saznao da su rokovi za kraj izgradnje od 210 dana probijeni na čak godinu i po, da je ugovor sa izvođačem kojem su računi blokirani već dva mjeseca istekao, a da se po njihovom isteku traže aneksi za nepredviđene radove i produženje krajnjeg datuma. Na sve te probleme je ukazao u službenoj zabilješci koju je poslao svima u opštinskoj upravi, od načelnika do odbornika. Iako gore navedene okolnosti u najmanju ruku ukazuju na nemar lokalnih vlasti to nije naročito zabrinulo prvog čovjeka ove opštine Slavka Tešića. On je rekao da je u planu raskid ugovora sa izvođačem radova firmom “Asilt ing” iz Gradačca. “Mi njih nismo forsirali sa brzinom izvođenja radova, jer nismo imali sredstava da otvorimo vrtić i nismo željeli da se završi i da nam stoji prazan jer nemamo novca za otvaranje ”, kazao je tada Tešić. Ugovor sa firmom “Asilt ing” iz Gradačca je raskinut kako je Tešić i najavio, ali time problemi nisu prestali niti su predstavnici opštine odgovorni za realizaciju ovog projekta odgovarali za takvu situaciju. Naime, na sjednici Skupštine opštine zaključeno je da je službenik Pero Nestorović, a ne njegov neposredni rukovodilac ili nosioci vlasti u opštini, koji su na tenderu odabrali izvođača radova, kriv zbog toga što je upozorio na nezakonitosti i tako je učinio dostupnom javnosti. U opštini su ocijenili da je on time “nanio štetu ugledu i časti opštine, načelnika i drugih”. Takođe, u istom zaključku je zadužen načelnik da preispita mogućnost podnošenja krivične prijave protiv njega zbog toga što je udario pečat odjeljenja na službenu zabilješku. Da je bilo problema kod provođenja ove javne nabavke ukazala je i Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske. Revizori su utvrdili da je dodjela ugovora u postupku javne nabavke radova za projektovanje izgradnju i opremanje dječijeg vrtića izvršena na osnovu neprihvatljive ponude, ali to nije promijenilo stav nosilaca vlasti u ovoj lokalnoj zajednici. Vrtić ni danas nije završen, vještak je utvrdio da je potrošeno više od 60 odsto sredstava, a da je izvršeno manje od polovine radova. Takođe, policija je u pretresu opštine izuzela dokumentaciju o izgradnji ovog vrtića. Ovaj primjer jasno pokazuje da vlast u malim lokalnim zajednicama nimalo ne zaostaje za onima u većim gradovima kada je u pitanju odnos prema trošenju javnog novca i izbjegavanju odgovornosti. Naprotiv, čini se da je vlast ove opštine otišla čak i korak dalje pozivajući na odgovornost službenika koji je ukazao na neregularnosti. CAPITAL.BA/MISBIH.BA
LIVNO U PROTEKLE ČETIRI GODINE Vlasti se hvale infrastrukturnim projektima, oporbenjaci zamjeraju niz nepravilnosti
Grad Livno suočava se s dugogodišnjim političkim problemima koji ometaju funkcioniranje gradske uprave. Gradsko vijeće, koje je na pola mandata ostalo bez rukovodstva, mjesecima nije uspjelo formirati većinu koja bi podržala imenovanje novog vodstva. Oporbeni političari oštro su kritizirali rad uprave, ističući brojne propuste, uključujući neprovođenje zakonskih obveza, loše upravljanje gradskom imovinom, zanemarivanje školstva te infrastrukturne probleme. LIVNO – Grad Livno jedna je od onih sredina u Bosni i Hercegovini koja se može ‘pohvaliti’ složenom političkom situacijom. Da ne bude izuzetak ni ovaj put, Gradsko vijeće je na pola mandata ostalo bez rukovodstva, a mjesecima se nije mogla formirati većina koja bi podržala novo rukovodstvo. Oporbeni političari u Livnu iznijeli su oštru kritiku na rad gradske uprave, ističući brojne propuste dokumentirane u izvješću Ureda za reviziju. Prema njihovim riječima, dugogodišnje nepoštivanje zakonskih obveza, kao što su nedonošenje Statuta Grada Livna i nepravilnosti u javnim nabavama, rezultiralo je lošim gospodarenjem gradskom imovinom. Posebno su naglašeni problemi u školstvu, gdje se štedjelo na obrazovanju i učenicima, kao i neriješeni infrastrukturni problemi u mjesnim zajednicama poput Ljubunčića. Oporba je upozorila na trend ignoriranja ključnih pitanja, dok se gradska uprava fokusira na sporedne teme kako bi odvratila pažnju od ozbiljnih problema koji utječu na kvalitetu života građana. Kritika Ureda za reviziju Ured za reviziju u svom izvješću od srpnja 2024. godine iznio je niz nepravilnosti u radu gradskih vlasti. Među njima se ističe nerealiziranih 16 preporuka, osnova za negativno mišljenje u 5 predmeta, mišljenje s rezervom pod četiri točke jasno govore što se loše radilo. Statut Grada Livna nije donesen, a krajnji rok za njegovo donošenje je bio 9. 9. 2018. godine, a nije uspostavljen ni trezorski način poslovanja, nije izvršen sveobuhvatan popis imovine, jer nije popisano zemljište, građevine, stalna sredstva, dio novčanih sredstava itd. te samim tim Grad i ne može odgovorno upravljati svojom imovinom. Platni razredi i koeficijenti za izabrane i imenovane dužnosnike, savjetnike gradonačelnika i državne službenike i namještenike nisu usklađeni s platnim razredima i koeficijentima propisanim Zakonom, naknade za prijevoz isplaćivane su na osnovi pojedinačnih rješenja načelnika i nisu bile sukladne s Uredbom o naknadi troškova prijevoza, a nije provedeno ni ocjenjivanje državnih službenika i namještenika u 2023. godini. Javne nabave su posebna priča, a to najbolje potvrđuje činjenica kako je jedna od e-aukcija održana 50 dana nakon otvaranja ponuda te nakon zaključenog ugovora u vrijednosti od 1.330,207 maraka izvođač nije uveden u posao zbog dužine trajanja javne nabave što je za posljedicu imalo povrat primljenih sredstava. Kod nabavke vatrogasnog vozila natječajna dokumentacija je sadržavala karakteristike vozila, ali je revizija utvrdila kako komisija za javnu nabavu nije ispravno ocijenila ponude te je ugovor zaključen za vatrogasno vozilo koje ne ispunjava uvjete iz natječajne dokumentacije. Posebno upečatljiv pokazatelj je izgradnja mrtvačnice u vrijednosti od 294,526 KM za koju je ugovor zaključen krajem 2019. godine i trebala je biti završena u roku od 35 dana. Međutim do 31.12.2023. godine radovi na mrtvačnici nisu okončani. Pogled iz vrha Vijeća “U startu je bilo komplikacija za imenovanje predsjednika i dopredsjednika Gradskog vijeća. Nakon Općih izbora 2022. predsjednica Hana Milak otišla je u skupštinske klupe i njezino mjesto ostalo je upražnjeno. Ivan Penić je bio dopredsjednik i podnio ostavku na samom koncu 2022. godine. Imali smo pauzu od 3,5 mjeseca bez formiranja Vijeća. HDZ je stalno imao kandidata za predsjednika, SDA-ovi i SDP-ovi kandidati nisu prolazili. U proljeće 2023. imenovan sam na funkciju predsjednika Gradskog vijeća. Osobno smatram da se donijelo dosta kvalitetnih odluka i mjera. Mislim, vjerojatno je moglo bolje, ali obzirom na političku situaciju i saziv vijeća da se odradilo dosta dobroga. Poticali smo kupnju prve nekretnine kod mladih, poticali smo gospodarstvenike koji kupe zemljište za povrat investicije, bilo je niz mjera za razvoj gospodarstva. Povećali smo i subvencije vrtića, na taj način je olakšano plaćanje i roditeljima. Ulagali smo u škole te povećali jednokratne naknade za prvorodilje. U razdoblju od 2020. do 2024. rastao je i proračun Grada Livna, što se tiče prihodarne situacije on uvijek dobro stoji. Ne znam najpreciznije, ali mislim da smo za 2024. imali oko 15 milijuna maraka na raspolaganju. Bilo je dosta kapitalnih projekata i investicija u gradu, počevši od Vodovoda u naselju Ljubunčić, od samog početka saziva Vijeća donesena je odluka da se pokrene otvaranje rasadnika, tamo se rade već objekti i u to je uloženo oko milijun maraka. Možda ću grubo zvučati, ali bilo je dosta i opstrukcija te određenih populizama kod pojedinaca pa je u takvoj atmosferi teško djelovati, ali mi smo zadovoljni”, kazao je za hercegovina.info Ivan Periša, dopredsjednik Gradskog vijeća Grada Livna. Izazovi za vladajuće “Investicija je bilo, samo je najveći problem za koncesije na području Grada Livna. Svi koji su došli s idejom, bili su dobro primljeni. Mislim da ucjena prema investitorima nije bilo. Livno je otvorena sredina za sve i svi su dobrodošli, samim time i investitori. Kao vijeće smo se već uhvatili u koštac s koncesijama, posebno s onima koje su neaktivne. Treba imati na umu i da koncesije izdaje Županija, tako da je to ipak druga razina. Osobno zagovaram reviziju svih koncesija, posebno neaktivnih koje nas koče. Kada je riječ o suradnji sa Županijom i kada je u pitanju Grad Livno da je korektno. Naravno da to može biti bolje, da se može novca izdvojiti, ali evo ne mogu reći da nije bilo korektno”, zaključio i dao tricu. Oporba u Livnu iznijela je oštre kritike na rad gradske uprave zbog zanemarivanja obrazovanja i mladih. Dok susjedni Tomislavgrad osigurava školski pribor za sve učenike i uspješno razvija obrazovne projekte, Livno zaostaje. Iako je zgrada za srednju glazbenu školu dovršena još 2019. godine, grad još nije odlučio na koji način će otvoriti ovu ustanovu. Sredstva namijenjena izgradnji školskog centra izvrsnosti stoje neiskorištena, a izdvajanja za školstvo i stipendije su drastično smanjena. Oporba također upozorava na ozbiljne infrastrukturne probleme u mjesnim zajednicama, poput neizgrađenog vodovoda u Ljubunčiću, što dodatno ukazuje na nedostatak vizije i strateškog plana gradske uprave. Prije samo par godina medijima u BiH vjetropark Ivovik najavljivan je kao investicija kineskih državnih tvrtki koja će otvoriti vrata energetskoj transformaciji BiH,
KAKANJ: Dok građani umiru zbog aerozagađenja, vlast dijeli stipendije i besplatne karte
Problem je što postojeći zakon omogućava da se ova finansijska sredstva troše na različite načine, nerijetko i u (pred)izborne svrhe. Iskonska namjena trošenja bi trebala biti smanjenje zagađenosti vode, zraka i zemlje. KAKANJ – Građani Kaknja nemaju čist i zdrav zrak, ali imaju đačke i studentske stipendije, besplatan prevoz i druge benefite. Usljed aerozagađenja i udisanja raznih otrova obolijevaju od brojnih bolesti i prerano umiru, ali zato dobijaju poticaje za poljoprivredu i transfere za sport. Zašto? Zato što je vlast izabrala prioritete, a zdravlje i životi, očito, nisu na vrhu liste. I tako godinama. Iz mandata u mandat. Pa ni ovaj posljednji koji je na izmaku nije iznimka. A novac nije problem, novca ima. Međutim, logika općinske vlasti je da njime treba kupiti glasove i osigurati ostanak u foteljama. Stanovništvu ponuditi sitan šićar, kratkoročnu pomoć u rješavanju egzistencijalnih problema, pa ko preživi pričat će. Zanemariva izdvajanja za energetsku efikasnost Općina Kakanj godišnje dobije više od tri miliona maraka od Elektroprivrede BiH kao naknadu po osnovu dijela prihoda preduzeća ostvarenih radom termoelektrana. Još i ranije sagovornici Fokusa iz eko-organizacija isticali su da bi se ovaj novac morao namjenski trošiti za smanjenje aerozagađenja i očuvanje zdravlja građana. Jer brojke oboljelih od karcinoma na ovom području su neumoljive. Međutim, vlast ima premalo sluha. “Nažalost, situacija u pogledu raspodjele sredstava koje Općina Kakanj dobije od TE po osnovu zagađenje zraka nije znatno promijenjena. Istina je da su ove godine po prvi put planirana sredstva za subvencije energetske efikasnosti, ali svega 100.000 KM, što je zanemarivo u odnosu na tri do pet miliona primljenog novca, zavisno od proizvodnje električne energije. Podsjećam da NVO Alternative Kakanj traži pravedniju raspodjelu i uvođenje subvencija još od 2019. i našeg prvog izvještaja o raspodjeli sredstava dobijenih po osnovu zagađenja zraka”, kaže za Fokus Maksuma Topalović, izvršna direktorica NVO Alternativa. Općina Kakanj je u 2023. godini od naknada po osnovu dijela prihoda preduzeća ostvarenih radom termoelektrana ostvarila prihode u iznosu od 3.137.362,66 KM. Općinski načelnik Mirnes Bajtarević rekao je za Fokus da se u 2024. godini očekuje još više novca. “Od prihoda ostvarenih po ovom osnovu Općina Kakanj finansira veliki broj projekata i aktivnosti, u manjim i većim iznosima. Za poticaj poljoprivrednoj proizvodnji izdvaja se 500.000 KM, studentske stipendije 270.000 KM, đačke stipendije 190.000 KM, transfer za sport je 800.000 KM, a otplata duga po kreditu za vodosnadbijevanje 320.000 KM”, govori načelnik. Sve po zakonu, a vlast kreativna Bajtarević je dodatno pojasnio da 180 studenata godišnje dobije po 1.500 KM stipendije, a 205 srednjoškolaca po 900 maraka. Općina Kakanj finansira i troškove prevoza za sve učenike srednjih škola koji se školuju u Kaknju ili izvan općine, bez obzira na ekonomski status i bez ličnog učešća. Trenutno se finansira prevoz za 400 srednjoškolaca. Vezu sa borbom protiv zagađenja teško je pronaći. Međutim, sve je u skladu sa zakonom, a da on kao takav ne valja i da ga treba mijenjati upozorili su federalni zastupnici Mirjana Marinković Lepić i Admir Čavalić. Pokrenuli su i konkretne korake, te još u martu prošle godine uputili u parlamentarnu proceduru prijedlog zakonskih izmjena. “Problem je što postojeći zakon omogućava da se ova finansijska sredstva troše na različite načine, nerijetko i u (pred)izborne svrhe. Iskonska namjena trošenja bi trebala biti smanjenje zagađenosti vode, zraka i zemlje. Zbog toga sam zajedno sa kolegicom Marinković-Lepić uputio ove izmjene zakona. Izmjene su jednostavne. Naime, brišu se riječi “finansiranje projekata za lokalni ekonomski razvoj” u članu 6. ovog zakona. Zašto ove riječi? Praksa pokazuje da su se ove riječi “kreativno” interpretirale od strane lokalnih vlasti u Tuzli i Kaknju pa novac dijele za stipendije, obnovu zgrada institucija kulture, poticaje i slično”, kaže Čavalić za Fokus. Pri tome, naglašava da nema ništa protiv lokalnog ekonomskog rasta, ali da građani zaslužuju da se ova sredstva troše namjenski, prije svega, u ekološke svrhe. “Cijenu zagađenja plaćaju građani svojim zdravljem. Red je da se to u maksimalnoj mjeri kompenzira kroz projekte koji će smanjiti zagađenost zraka, prije svega, te poboljšati zdravstvene uslove”, ističe federalni zastupnik. Pobuna načelnika Kaknja i gradonačelnika Tuzla U obrazloženju prijedloga zakonskih izmjena navedeno je da “finansiranje projekata za lokalni ekonomski razvoj” daje mogućnost lokalnim zajednicama da ovaj novac koriste za bilo kakve projekte. To se zloupotrebljava što dovodi do toga da se stanje po pitanju zagađenja i zdravlja ljudi u lokalnim zajednicama ne poboljiava. Brisanjem ovog stava lokalne zajednice bile bi primorane da sredstva koja im se dodjeljuju na ime zagađenja koriste isključivo u svrhu borbe protiv istog, naveli su predlagači. Takvo mišljenje ne dijeli načelnik Bajtarević, koji se zdušno bori da se izmjene Zakona ne usvoje. U aprilu 2023., zajedno sa gradonačelnikom Tuzle Zijadom Lugavićem, uputio je pismo federalnim parlamentarcima. Naveli su da su “inicijative za izmjene zakona otvorile mogućnost da dođe do suženja namjene utroška i mogućnost smanjenja ukupnog prihoda”. Prema njihovom mišljenju, to bi bilo pogubno. “Stvarne razloge u njihovom prijedlogu ne možemo prepoznati, a mišljenja smo da se radi o neopravdanom uskraćivanju i ukidanju zakonske mogućnosti da se ova sredstva, kao kompenzacija za trajno degradirane površine, koriste i za druge projekte kojima se poboljšavaju uvjeti i kvalitet života građana (zdravstveni i infrastrukturni projekti, projekti vezani za lokalni ekonomski razvoj itd.”, naveli su Lugavić i Bajratević. Inače, odredbe zakona koji je trenutno na snazi definiraju da se ovaj novac može trošiti za “finansiranje ili sudjelovanje u finansiranju projekata iz oblasti zaštite okoliša, energetske učinkovitosti i slično”. Zatim, za “izgradnju komunalnih infrastrukturnih objekata, kao i gradnju objekata za poboljšanje zdravlja i kvaliteta života (vodovod, kanalizacija, centralno grijanje, lokalni putevi, mostovi, zdrastveni objekti i oprema i slično). Član oko kojeg se “lome koplja” i koji jedni brane, a drugi kritiziraju, dozvoljava da se ovaj novac može koristiti i za “finansiranje projekata za lokalni ekonomski razvoj”. Uglavnom, predložene izmjene još se nisu našle na sjednicama Parlamenta FBiH, a sudeći prema objavama načelnika Kaknja Mirnesa Bajtarevića na društvenim mrežama, i neće. Barem ne u obliku kako su tražili Marinković – Lepić i Čavalić. Općina daje subvencije, ali građani nisu upoznati Bajtarević navodi da je Federalno ministarstvo energije, rudarstva i industrije, na zahtjev Vlade FBiH, formiralo interresornu radnu grupu za
ŠIPOVO: Zarobljeni grad ili bajka na pet rijeka
Šipovo je opština bogata prirodnim resursima, ipak prema podacima iz 2023. godine spada u nerazvijene opštine Republike Srpske. ŠIPOVO – Bajka na pet rijeka je sinonim za Šipovo, a prvi čovjek ove opštine ostaće upamćen po tome kada je prije dvije godine izjavio „Tih pet rijeka teče bez veze i niko od njih koristi nema“, aludirajući na male hidroelektrane o kojima se pričalo prije dvije godine, koje bi bile u okviru „Elektroprivrede RS“. Krajem avgusta ove godine u Šipovu su mještani i aktivisti potpisivali peticiju kojom žele da zaustave gradnju male hidroelektrane na Plivi, koja je u privatnom vlasništvu. Ne žele da im se uništi priroda koja ima veliki turistički potencijal, kojim bi uspjeli da unaprijede opštinu, ali i da sačuvaju rijeke. Međutim, apsurd je da opština bogata vodom i s toliko rijeka nema funkcionalno vodosnabdijevanje, posebno u selima. Građani se žale, ali konkretnih pomaka u rješenju ovog problema nema. U Šipovu vodovod je izgrađen prije 50 godina. Cijevi kroz koje teče voda za piće su azbestno betonske. Danas, opšte je poznato da je azbest jako štetan za zdravlje. Ovog ljeta na dva seoska izvora voda je neispravna. Problem vode nije od juče, ali bi trebalo da je problem koji pod hitno treba da se sanira. Ipak, to nije prioritet za rukovodstvo opštine Šipovo. Novca ima, ali se netransparentno i sumnjivo troši. Kredit na kredit Početkom 2020. godine opština Šipovo se zadužila za 5 miliona maraka za narednih deset godina po stopi ne većoj od 3,9 posto i grejs periodom od dvije godine. Od ukupno pet miliona, naveli su tada, da će 2,4 miliona biti potrošeno kako bi se platio dug za finansiranje kapitalnih investicija po kreditu iz 2018. godine od 1,8 miliona KM te refinansiranje duga za izgradnju sportske dvorane od skoro pola miliona maraka. S druge strane, najveći dio preostalog novca će biti utrošen za asfaltiranje i rekonstrukciju puteva i to 2,2 miliona KM. Uvidom u javne nabavke opštine Šipovo za 4 godine preko 3 miliona maraka uloženo je u asfaltiranje puteva. Samo jedna firma, „Mrkonjić putevi“ je na ovim tenderima prolazila. Uslovi tendera su takvi da eliminišu konkurenciju, naime asfaltna baza mora biti do 50 km od mjesta gdje se izvode radovi. Ono što nije jasno ni mještanima Šipova je šta se konkretno toliko asfaltira. Zanimljivo je da je tako asfaltiran i put koji je dobio ime po načelniku Milanu Kovaču. Pored table na kojoj piše “put Milana Kovača”, postoji i mermerna ploča u kojoj je uklesano „Ovaj asfaltni put se napravi za vrijeme načelnika opštine Šipovo Milana Kovača“. U međuvremenu, građani Šipova nisu imali nekakvih realnih benefita od kredita. Još su im prošle godine na sva poskupljenja poskupile i komunalne usluge. Tako preduzeće koje je 2022. bilo u gubitku ove godine posluje bez problema. A gubitke su stvorila nerealna zapošljavanja u upravi u ovom javnom preduzeću. Dakle, građani Šipova plaćaju nepotrebno gomilanje radnika u upravi komunalnog, dok istovremeno Dom zdravlja kuburi s nedostatkom medicinskog osoblja. Prije petnaest godina, u Domu zdravlja Šipovo, bilo je 10 ljekara opšte prakse, sada ih je samo dva. Još prošle godine, najavljena je izgradnja nove policijske stanice. To je zajednički projekat Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srpske i opštine vrijedan oko 800.000 KM. „Vrijednost projekta je oko 800 000 KM. Opština je sufinansijer, 330.000 KM je obezbijeđeno preko Investiciono-razvojnog fonda Republike Srpske, a drugi dio će obezbijediti MUP Republike Srpske“, naveo je tada za medije Kovač. U međuvremenu, policija se preselila u zgradu starog komunalnog preduzeća, koja je sada u privatnom vlasništvu. Još uvijek nikakvi radovi nisu počeli. Plaćaju kiriju, a nema ni u naznakama kad će se srušiti ova i praviti nova stanica. Za sada, opština je dala 18 hiljada maraka uglavnom za tehničku dokumentaciju za izgradnju nove policijske stanice. U aprilu ove godine, na prijedlog načelnika Šipova, skupšina ove opštine izglasala je odluku o novom kreditnom zaduženju od 5 miliona KM, dok će vratiti 7 miliona KM. Kao i sa zadnjim kreditom, ovaj kredit s rokom otplate od 10 godina će djelimično biti iskorišten za refinansiranje postojećih kreditnih obaveza, a ostatak za kapitalne investicije. Šumsko gazdinstvo “Gorica“ kao nepresušan izvor novca pojedincima Najveći izvor finansiranja opštine je renta od šumskog gazdinstva „Gorica“, koja je oko million maraka godišnje. Kako smo već pisali, u drugoj polovini 2021. godine i tokom cijele 2022. godine desila se neviđena organizovana pljačka trupaca na teritoriji opštine Šipovo, gdje je pokradena polovina šumskog bogatstva ove opštine. U Udruženju drvoprerađivača „Vitorog“ tvrde Šumskim gazdinstvom „Gorica“ vladaju SNSD-ov načelnik Šipova Milan Kovač i njegov sestrić Simo Zečević te da su u tom periodu njihove privatne firme „Drvna industrija Šipovo“ (DIŠ) i „Fabrika ambalaže Šipovo“ (FAŠ) dobile više od pedeset posto posječenih trupaca u šumama Šipova. Prema pisanju Žurnala, ovo gazdinstvo je u 2021. godini poslovalo s gubitkom od 161.316 KM. Iste godine, Kovačevo preduzeće „DIŠ“ je u 2021. godini ostvarilo prihod od 3.449.127 KM, a sestrićeva firma „FAŠ-“ ostvarila je prihod od ogromnih 13.780.797 KM. Zbog svega toga podnesena je i krivična prijava protiv direktora Šumskog gazdinstva “Gorica” iz Šipova i još dvojice rukovodilaca ovog preduzeća. Impuls je pisao o tome 2023. godine, iako Tužilaštvo nije potvrdilo niti negiralo učešće načelnika Kovača u prijavi, izvori Impulsa su naveli da tužilaštvo raspolaže dokazima i o učešću Kovača. “Ova kriminalna grupa ljudi je imala političku podršku i zaštitu od aktuelnog načelnika opštine Šipovo Milana Kovača, preko njegovog sestrića Sime Zečevića direktora „Faš-a“ d. o. o. Šipovo i Gruje Malinovića, odbornika u SO Šipovo i vlasnika firme „Malinović company“ d. o. o.”, tvrde naši izvori, navodeći da pomenute firme koje se bave drvopreradom koriste 60 % godišnjeg etata ŠG “Gorica”. Ovi podaci navode se i u krivičnoj prijavi koja je u našem posjedu. Porodično zaposlenje i minimalac kod načelnika I dok većina Šipovljana radi za minimalac, a dobar dio radi u Njemačkoj, Sloveniji i Hrvatskoj, porodično zapošljavanje u javnim ustanovama u Šipovu zaposjela je bliža i dalja porodica načelnika. Portal e-Trafika prošle godine je pisao o nepotizmu u ovoj opštini. Najmanje petoro članova užeporodice Milana Kovača zaposleno je bez konkursa i uz najgrublja kršenja Zakona u lokalnoj upravi i njenim organizacijama i institucijama, od kada je osvojio mandat načelnika opštine Šipovo kao kandidat SNSD-a. Pored toga što je rodbina načelnika zaposlena
MANDAT LJUBIŠE PETROVIĆA: Gradonačelnik Bijeljine neracionalno trošio i nezakonito zapošljavao
Petrović se uglavnom koncentrisao na obezbjeđivanje radnih mjesta unutar Gradske uprave Bijeljina, što je potvrdio i izvještaj Jedinice za internu reviziju ove lokalne zajednice BIJELJINA – Iako je obećavao da neće praviti podjele među ljudima i da će raditi u interesu svih građana, gradonačelnik Bijeljine Ljubiša Petrović to obećanje nije u potpunosti ispunio. Tokom njegovog mandata bilo je i neplanskog zapošljavanja radnika, ali i nenamjenskog trošenja novca iz gradske kase. Petrović se uglavnom koncentrisao na obezbjeđivanje radnih mjesta unutar Gradske uprave Bijeljina, što je potvrdio i izvještaj Jedinice za internu reviziju ove lokalne zajednice. Tako je interna revizija utvrdila da je Grad Bijeljina u 2022. godine utrošio više od milion maraka neplaniranih sredstava za bruto plate radnika primljenih na određeno vrijeme i za naknade lica angažovanih po ugovoru o djelu. U njihovom izvještaju je navedeno da je taj novac potrošen na angažman 82 lica za koje nisu bila planirana sredstva. Pored pomenutog prekoračenja zbog neplaniranog prijema radnika na određeno vrijeme i zaključivanja ugovora o djelu, revizori su istakli i da su zaposleni paušalno nagrađivani. Neplansko zapošljavanje Isti izvještaj je otkrio i da je Petrović suprotno zakonu zaključio ugovore o djelu sa 15 lica za obavljanje poslova iz nadležnosti gradske uprave i Republičke uprave za geodetske i imovinsko-pravne poslove RS (RUGIPP). Ustanovili su da je na taj način “neracionalno i nenamjenski utrošeno najmanje 76.166 KM”. Ugovori su zaključivani za potrebe eksproprijacije u svrhu uređenja toka rijeke Drine, a interna revizija nije mogla da utvrdi da su plaćeni poslovi i izvršeni. Takođe, utvrdili su i da nije bilo potrebe za njihovim ugovaranjem, jer ti poslovi spadaju u nadležnost RUGIPP-a. Iako je interna revizija utvrdila da je Petrović debelo probio budžet u 2022. godini zbog neplanskog zapošljavanja, prvi čovjek ove lokalne zajednice nije promijenio navike pa je tako i lani raspisao konkurs za 29 pripravnika sa visokom i srednjom stručnom spremom. Da ima viška zaposlenih u Gradskoj upravi Bijeljina pokazala je Informacija o stanju zaposlenosti u kojoj je navedeno je u ovoj lokalnoj administraciji pored 341 stalno zaposlenog službenika angažovano još 151 lice zaposleno na određeno vrijeme i 13 po osnovu ugovora o djelu. To je 130 više angažovanih na određeno i po ugovoru o djelu nego što dozvoljava zakon. Praksu novog zapošljavanja Petrović je nastavio i ove godine kada je nekoliko dana prije početka izborne kampanje raspisao konkurs za zapošljavanje čak 30 pripravnika u Gradsku upravu na određeno vrijeme. Na probleme u trošenju budžetskih sredstva je ukazala i budžetska inspekcija Ministarstva finansija RS. Utvrdili su da je Petrović u prva dva mjeseca 2023. godine nezakonito i mimo Odluke o izvršenju budžeta realocirao više od 1,3 miliona maraka. Da je gradonačelnik u svom radu imao mnogo promašaja utvrdila je i Glavna služba za reviziju javnog sektora RS koja je Gradu Bijeljina za prošlu godinu dala negativno mišljenje. Revizori su, između ostalog, utvrdili da je Grad Bijeljina stvorio obaveze iznad okvira utvrđenog budžetom, što nije u skladu sa zakonom, a zamjerke su imali i na zapošljavanje na određeno vrijeme na period duži od 60 dana, kršenje Zakona o javnim nabavkama i drugo. Ovim izvještajem bavi se i Republičko javno tužilaštvo. Petrovićev mandat na čelu Bijeljine obilježio je i pokušaj opoziva koji nije uspio te on na krilima tog uspjeha ulazi u borbu za novi mandat. CAPITAL.BA/MISBIH.BA
MANDAT BENJAMINE KARIĆ: Gerilsko postavljanje spomenika, tenderske zavrzlame, diplomatski pasoš i populizam
Iako je kupila stan na teritoriji općine Centar, gradonačelnica Sarajeva Benjamina Karić kandidovala se za načelnicu druge općine – Novo Sarajevo. Podsjećamo na sve važne detalje koji su obilježili njen mandat na čelu glavnog grada BiH. GRAD SARAJEVO – Nakon prave sage u vezi s (ne)izborom Bogića Bogićevića za gradonačelnika Sarajeva, 12. aprila 2021. godine na čelo glavnog grada stiže, do tada široj javnosti manje poznata, Benjamina Karić (SDP). Najavljena kao gradonačelnica koja će se boriti za „prava i ravnopravnost svih građana“, na početku mandata dala je veliko obećanje – borba protiv korupcije i puna transparentnost u radu. Ubrzo je potpisala Sporazum o saradnji na aktivnostima na prevenciji i borbi protiv korupcije koji je, kako je tada objavljeno, Grad Sarajevo ranije odbijao potpisati. „Rekla sam NE korupciji u Gradskoj upravi! Zahvaljujem Erduanu Kafedžiću i Eriku Larsonu ispred Ureda za borbu protiv korupcije i upravljanja kvalitetom KS na saradnji, učinit ću sve što mogu da osiguram punu transparentnost u radu Gradske uprave u skladu sa evropskim standardima“, izjavila je tada gradonačelnica Karić. Žurnal će ubrzo otkriti kako se navike gradonačelnice Karić, barem kada je riječ o javnim nabavkama, u nekim aspektima ne razlikuju bitno od navika njenog prethodnika, Abdulaha Skake (SDA). Podsjetimo, zbog sumnji da je počinio određena krivična djela dok je bio gradonačelnik, o čemu je Žurnal ranije pisao, protiv Skake je podignuta optužnica, a suđenje je u toku. Vratimo se na mandat Benjamine Karić. Slično kao i u Skakino vrijeme, Grad Sarajevo je nastavio sa zaključivanjem netransparentnih direktnih sporazuma. Tako je Grad, u prva četiri mjeseca mandata gradonačelnice Karić, zaključio ukupno 47 ugovora nakon provedenih postupaka javnih nabavki, a preko 91% su činili netransparentni, direktni sporazumi! Riječ je o postupku javne nabavke gdje se ugovorni organi mogu direktno obratiti željenom dobavljaču i zaključiti ugovor, bez obaveze da omoguće drugim kompanijama da pošalju svoje ponude, a jedini uvjet je da vrijednost ugovora ne prelazi 6.000 KM bez PDV-a. Brojne analize pokazale su da se upravo vrsta ugovora, iako zakonita, možda i najviše zloupotrebljava. S ovom praksom nastavljeno je i u narednim godinama. Prema do sada objavljenim podacima, Grad Sarajevo je u mandatu Benjamine Karić zaključio čak 537 direktnih sporazuma, vrijednih oko 1,75 miliona maraka bez poreza! Procentualno, oko 86% svih zaključenih ugovora čine direktni sporazumi. Izvor: Portal javnih nabavki Da sve bude sumnjivije, pojedinačna vrijednost značajnog broja direktnih sporazuma je tačno 6.000 KM ili tek nešto manja. SVE TAJNE TVRTKOVOG SPOMENIKA Možda i najviše pažnje izazvalo je postavljanje spomenika bosanskom kralju Tvrtku I Kotromaniću, što je pratilo niz kontroverznih odluka koje su se, barem na početku, pokušale sakriti od javnosti. Sarajevo je 29. august 2023. godine, na godišnjicu Povelje Kulina bana, dočekalo s novim spomenikom – bosanskom kralju Tvrtku I Kotromaniću. Spomenik prekoputa zgrade Predsjedništva BiH postavljen je u toku noći, bez prethodne najave, bez svečanog otvaranja. Neki bi rekli više gerilski, nego dostojno i primjereno. Foto: zurnal.info Javnost ostaje uskraćena za informacije da li su i kakve dozvole dobijene, a Žurnal problematzira trošenje 5.800 maraka javnog novca koji je potrošen za izradu idejnog i glavnog projekta s vanjskim uređenjem spomenika, ali u naselju Pofalići, a ne ispred zgrade Predsjedništva. Osim toga, 1.000 KM potrošeno je na nabavku usluge geodetskog snimanja lokacije u ulici Mis Irbina za potrebe konkursne procedure u cilju izrade idejnog rješenja spomenika. Ni to nije riječ o ulici u kojoj je sada postavljen spomenik kralju Tvrtku, nego o ulici koja se nalazi s druge strane zgrade Predsjedništva BiH. Na sve to, ranije je Grad Sarajevo platio 6.000 KM izradu glavnog projekta spomenika bosanskom kralju Tvrtku I Kontromaniću (vanjsko uređenje). Dok se gradonačelnica hvalila postavljenim spomenikom, uopće ne spominjući na koji način se postavio, Žurnal otkriva vrlo važne detalje. Prvo, nikada nije dobijena saglasnost Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika BiH. Drugo, zakonska mogućnost da se ova institucija zaobiđe je ipak pronađena, a tu je glavnu ulogu odigrao načelnik općine Centar Srđan Mandić. Tako dolazimo do treće ključne stvari – formalno je riječ o izložbi „Srednjovjekovna bosanska država – Kralj Tvrtko I Kotromanić“ za koju Općina Centar izdaje privremenu dozvolu za korištenje javne površine. Nakon što istekne, privremena dozvola se svaki put produži. I tu nije kraj svim spornim detaljima u vezi s postavljenim spomenikom, jer je ugovor za izradu postamenta, odnosno podnožja kipa zaključen tek tri i po mjeseca nakon postavljanja Tvrtkovog spomenika! To pokazuju zvanični podaci s Portala javnih nabavki, iako su iz Gradske uprave dolazile oprečne informacije. Sve ovo pratilo je poništenje ranijeg tendera, ali i još nekoliko direktnih sporazuma koji su u vezi s projektom izrade postamenta. I TRANSPARENTNI TENDERI SU SUMNJIVI I kad je Gradska uprava provodila transparentne postupke, kao primjerice za nabavku Office 365 licenci, uvjeti u tenderskoj dokumentaciji su se postavljali tako da ih može ispuniti vjerovatno samo jedna firma na tržištu, pisao je Žurnal. Prošlogodišnjim tenderom je Grad Sarajevo, između ostalog, od ponuđača tražio i da imaju stručnjaka s Microsoftovom MVP nagradom za „Cloud tehnologije“. Međutim, problem je što ovu nagradu, u različitim kategorijama, posjeduje tek nekoliko osoba iz BiH. Najvažnije, riječ je o nagradi, ne certifikaciji, a IT stručnjaci upozoravali su da ovakav uvjet, osim što je nesvrsishodan, ograničava konkurenciju, što se ispostavilo tačnim jer je na adresu Gradske uprave stigla samo jedna ponuda, skoro identična procijenjenoj vrijednosti nabavke – firme Kamer Commerce, vrijedan 93.950 KM bez PDV-a. DIPLOMATSKI PASOŠ, STAN, POPULIZAM… Gradonačelnica Sarajeva Benjamina Karić nedavno se opet našla u centru pažnje kada je Žurnal objavio kako posjeduje diplomatski pasoš, iako sama funkcija (grado)načelnika ne nosi pravo na to. Diplomatski pasoš je dobila sredinom 2022. godine, u vrijeme bivše ministrice vanjskih poslova BiH Bisere Turković koja je procijenila da je gradonačelnica Sarajeva lice od posebnog interesa za BiH. Na samom početku mandata, pisao je portal tačno.net, na inicijativu vijećnika NIP-a, gradonačelnica Sarajeva Benjamina Karić potpisala je ugovor s Televizijom Kantona Sarajevo u vrijednosti od oko 25.000 KM za prijenos osam sjednica Gradskog vijeća. Indikativno, ugovor je potpisan Odlukom o izuzeću primjene Zakona o javnim nabavkama čime je onemogućeno uzimanje u obzir ponuda drugih medijskih kuća za emitovanje direktnog prenosa sjednica Gradskog vijeća. Ono što je svakako obilježilo mandat Benjamine Karić je projekat obnove fasada. Upravo u jednoj od zgrada na kojima je fasada obnovljena, Benjamina Karić kupila je – stan! Preciznije, u zgradi u Titovoj 19, u strogom centru Sarajeva. Foto:
ŽIVOT U OPŠTINI VIŠEGRAD: Građani u drugom planu, ekološka bomba i dalje truje
Želja da se riješe nagomilani problemi građana nije pokazana, a Đurević (SNSD) kojem mandat ističe uskoro, bi želio biti prvi čovjek ove opštine i naredne četiri godine. VIŠEGRAD – Opštinu Višegrad proteklih godina obilježilo je bahato i neodgovorno ponašanje načelnika Mladena Đurevića (SNSD), koji je svojim (ne)aktivnostima navukao gnjev i ljutnju velike većine Višegrađana, pa i onih koji su mu do jučer bili lojalni. Đurević mjesecima nije priznavao aktuelnu skupštinsku većinu, u kojoj nije bilo njegovog SNSD i odbijao je da predloži budžet zbog čega je život u ovom podrinjskom gradiću bio blokiran u potpunosti. Govorilo se o sukobu između načelnika i većine okupljene oko SDS-a. Kulminaciju je doživio smjenom većine rukovodilaca u javnim preduzećima, jer je 11 od njih 14 poslovalo sa gubitkom. Kapitalna ulaganja Prema pisanju Skener.info, do usvajanja budžeta, u martu 2022. godine, studenti su bili bez stipendija, poljoprivrednici bez subvencija, nevladine organizacije, kulturno-umjetnička društva, sportski kolektivi, vjerske organizacije i ostali budžetski korisnici bez sredstava, odnosno, bez finansijske podrške opštine za svoj rad. Kapitalna ulaganja u opštinu su, kako je pisao Capital.ba bila obustavljena, a sve sportske, kulturne i turističke manifestacije su otkazane ili prolongirane. Čak su se i mladenci snalazili sami s obzirom da nisu bili određeni odbornici za zaključivanje vjenčanja, pa su brak sklapali u drugim opštinama. Budžet je usvojen tek dvije godine nakon izbora 2020. godine. Đurević je tokom protekle četiri godine pokušavao i da preko Ministarstva uprave i lokalne samouprave, te ministrice Senke Jujić ospori odluke koje je mjesecima ranije donosila Skupština opštine, zbog čega su odbornici većine protiv ministrice podnijeli i krivičnu prijavu. Smatrali su da je nezakonito stala na stranu načelnika Đurevića. Više pročitajte na missbih.ba. Divlja deponija Jedan od najvećih problema Višegrada je i ogromna divlja deponija koja se decenijama ignoriše, a koja okolne stanovnike konstantno truje i zagađuje. Pedesetak metara od rijeke Drine, pored puta za naselje Holijaci, već trideset godina smještena je nelegalna deponija. Na toj lokaciji, uz prećutnu saglasnost opštine, fizička i pravna lica godinama deponuju otpad svih vrsta. Deponija radi bez ekološke dozvole, bez rampe, ograde i čuvarske službe. Zbog ilegalne deponije su protestvovali i građani Đureviću ali i Skupštini Grada su se više puta obraćali članovi neformalne grupe građana “Uklonimo nelegalnu deponiju pred turističkim gradom Višegradom” sa zahtjevom da se ovaj problem riješi, ali do danas nije bilo značajnijih pomaka. Aktivisti su se također žalili više puta i JP „Komunalac“ ali se ništa nije uradilo povodom njihovih apela. Emin Karčić iz neformalne grupe građana „Uklonimo nelegalnu deponiju pred turističkim gradom – Višegrad“, kazao je ranije za InfoRadar da su imali žestoke probleme zbog deponije. “U zadnje vrijeme ne pale, a inače je gorjela non stop. Morali smo maske nositi. Imamo problem što je to na putu našem i deponija se nalazi sa obje strane i mi prolazimo kroz sve deponije. Neko istovari nasred puta, zovemo policiju, niko neće da interveniše. Dovuku sijeno na sred puta i zapale ili bilo kakvo smeće. Moramo da sačekamo da to izgori. Ne znam kako niko nije nastradao, jer tu je bilo minsko-eksplozivnog materijala. Kad se zatvorilo jezero Hidroeleketrane, ostavljeni su propusti za potok da protiče u rijeku Drinu. Jezero se izlilo ispod deponije i deponija je u jezeru, to je van svake pameti i to jezero je zatrpano smećem. Potok koji protiče kroz deponiju spaja se sa jezerom i sa rijekom Drinom”, kazao je Karčić, dodajući da ih nadležni tretiraju kao da ne postoje. Deponija se s vremenom znatno proširila i postala opasan problem za cijelu regiju i za koji još nema institucionalnog rješenja. Dejan Furtula, aktivista udruženja Eko centar, je u razgovoru za InfoRadar kazao da veliki problem predstavlja činjenica da kroz deponiju teče i mali potok, pa svi toksini koji se tu nalaze budu isprani i završe u rijeci Drini. Loklana vlast/Skupština im je obećavala formiranje Komisije za rješenje ovog pitanja, ali to se nikada nije desilo. Nebriga i ignorisanje nadležnih ove opštine se nastavilo. Želja da se riješe nagomilani problemi građana nije pokazana, a Đurević kojem mandat ističe uskoro, bi želio biti prvi čovjek ove opštine i naredne četiri godine. Opet kao kandidat SNSD-a. INFORADAR.BA/MISBIH.BA
DUGOGODIŠNJA VLADAVINA SDS-A: Ignorisanje Vlade RS i nezavršeni projekti u Istočnoj Ilidži
U opštini Istočna Ilidža od kraja rata na vlasti je jedna partija, SDS. Načelnik Marinko Božović bori se za treći mandat u ovoj opštini u kojoj skoro ništa od obećanih infrastrukturnih projekata nije završeno. Pojedini urbaniji dijelovi opštine nemaju ni kanalizaciju. Vlada Republike Srpske ima maćehinski odnos prema ovoj opštini, gdje načelnik u potrazi za prihodima povećava porez na nepokretnosti. Taoci svega ovoga su građani Istočne Ilidže. ISTOČNA ILIDŽA – Između opština Istočna Ilidža i Istočno Novo Sarajevo granica fizički nije vidljiva, ali u odnosu Vlade Republike Srpske prema ove dvije opštine, i te kako jeste. Dok Vlada novac svih građana rapoređuje opštini Istočno Novo Sarajevo finansirajući Studentski dom, Rektorat, osnovnu školu, pozorište i mnoge druge projekte, u Istočnoj Ilidži nikada nisu uplatili ni marku obećanog novca za izgradnju Gimnazije na ovoj opštini iako je još 2021. Opština Istočna Ilidža završila projektnu dokumentaciju i eksproprijaciju zemljišta. Ovakvim odnosom Vlada RS pokazuje da ni sva djeca u Istočnom Sarajevu nisu jednaka. Poslovi za iste firme No, vratimo se (ne)radu načelnik Marinka Božovića. Budžet od 17 miliona, koliko je iznosio ove godine, očigledno je nedovoljan da pokrije sva načelnikova obećanja. Pojedini urbaniji dijelovi Opštine nemaju čak ni kanalizaciju. O izgradnji fekalnih kolektora portal SPIN Info je pisao još 2021. godine kada je firma “Radis” izvodila radove na dvije lokacije na području opštine Istočna Ilidža. Simptomatično je da su se jedinu javili na tender i dobili posao, iako su ponudili cijenu višu od procijenjene vrijednosti radova. Osim toga, stručni nadzor nad izvođenjem radova vršili su sami sebi. Tender za izvođenje radova na izgradnji fekalne kanalizacije u naselju Vojkovići (Krupac) “RADIS” je dobio za 140.000 KM, a onaj u Kasindolu za nešto više od 100.000 KM. Načelnik Marinko Božović iako nema milionske tendere ima omiljene dobavljače. Na ovoj opštini dobro sarađuje sa firmama “GP Put”, “Ilidža putevi”, “NPL Projekt”… Zanimljivo je i da ima veliki broj direktnih sporazuma za koje nije potrebno raspisivati javnu nabavku, po pravilu iste firme uvijek dobijaju iste poslove. Pred izbore načelnik Božović krenuo je u funkcionersku kampanju. Da će praviti most preko rijeke Željeznice obećavao je još početkom 2021. godine. Kamen temeljac svečano su položili najviši zvaničnici opštine u avgustu iste godine uz obavezno prisustvo medija. Završetak mosta “Plavi anđeli” najavljen je krajem iste godine. Ove godine, tik pred izbore, načelnik Božović ponovo najavljuje završetak radova oko mosta “Plavi anđeli”, ali i onog na Mladicama srušenog u poplavama 2021. godine. Most “Plavi anđeli” koji je radila firma “INŽINJERING” iz Jelaha građane je koštao preko 700.000 KM. Uz most se nadovezuje i kružni tok koji gradi pomenuta firma “Ilidža putevi” za 469.564 KM bez PDV-a. Rekonstrukciju mosta preko Kasindolske rijeke uništenog tokom poplave 2021. radi firma “GP Put”, a vrijednost radova je 182.985 KM, bez PDV-a. Opet, zvaničan početak radova najavljen je pred izbore. U kampanji će Marinko Božović otvoriti i umjetničku galeriju čije opremanje je plaćeno firmi “MEGA PROJEKT” oko pola miliona maraka. Direktore ove firme je Miloš Gavrić, a “MEGA PROJEKT” od ranije dobro sarađuje sa opštinom Istočna Ilidža. Tako su dobili posao rekonstrukcije stare škole u Vojkovićima vrijednosti oko 74.000 KM, kao i dodatne radove na istom objektu, a “MEGA PROJEKAT” je radio i spomen- obilježje Veljine vrijednosti 300.000 KM. Grade Nešići i investitori iz Srbije povezani sa SDS-om Iako nemaju dovoljno opštinske zemlje koju bi prodavali investitorima kao susjedna Opština Istočno Novo Sarajevo, i na području Istočne Ilidže grade se stambeno- poslovni kompleksi, posebno u urbanijem dijelu- Dobrinji. Zanimljivo je da iako su zvanično “politički protivnici” firma aktuelnog ministra bezbjednosti Nenada Nešića i njegovog brata narodnog poslanika Predraga Nešića, “N- Trade” gradi u Istočnoj Ilidži. Na jednoj od najatraktivnijih lokacija gdje Nešići grade nikada nije postavljena građevinska tabla iako je to obaveza investitora. Šta se gradi, koji su rokovi i ko je investitor građani nisu mogli saznati. Na pomenutom mjestu često smo zaticali poslanika Nešića. U Istočnoj Ilidži česte su bile i izmjene regulacionih planova. Jedan od investitora na čiji zahtjev je pokrenuta izmjena regulacionog plana Kula- Crkvice je vlasnik zemljišta odnosno firma “Projekat brdo” doo sa sjedištem u Istočnoj Ilidži. Prema dostupnim podacima pomenuta firma od osnivanja posluje s gubitkom. U prošloj godini ova firma, koja u prosjeku ima jednog radnika, nije imala prihode, dok je gubitak iznosio 27 233 KM. Međutim, stvarni vlasnik zemljišta i firme je Privredno društvo za proizvodnju, trgovinu i usluge “EUROSALON REAL ESTATE” doo Beograd sa i te kako visokim prihodima. Djelatnost firme je kupovina i prodaja nekretnina, a vlasnik i direktor firme EUROSALON je Branislav Stojaković iz Beograda koji je svojevremeno bio optužen u aferi “Aerodrom” u Srbiji kada je nadležno tužilaštvo podiglo optužnicu protiv ministarke za saobraćaj i telekomunikacije Marije Rašete Vukosavljević i 11 osoba zbog sumnje da su oštetili državu za više od 220 miliona dinara, a za sebe nezakonito pribavili više od 60 miliona dinara, pisali su mediji iz Srbije. Optužnica je podignuta zbog malverzacija prilikom rekonstrukcije i opremanja aerodroma u Beogradu. Nakon godina odlaganja sud je na kraju oslobodio ministarku i saradnike zbog, kako je navedeno, nedostatka dokaza. Zastupnik ove firme u Istočnoj Ilidži je Boris Luketa, predsjednik mladih Opštinskog odbora SDS Istočna ilidža i kandidat iste stranke na predstojećim lokalnim izborima. Luketa je i u upravljačkim organima Sportsko- rekreativnog centra Istočna Ilidža. Da je riječ o firmi iz Srbije potvrdio je i načelnik opštine Istočna Ilidža Marinko Božović. “Sa ponosom možemo da kažemo da nakon usvajanja izmjene ovog regulacionog plana Istočna Ilidža će dobiti još jednog investitora koji dolazi iz Srbije. U ovom momentu je još rano i nemamo dozvolu da licitiramo koji je to privredni subjekt. Mogu vam samo reći da će napraviti objekat od 30 000 metara kvadratnih, a njegova pretežna djelatnost je logistika i distribucija”, rekao je načelnik, a na pitanja o političkoj aktivnosti zastupnika firme odgovorio je da je riječ o fakultetski obrazovanom momku, koji je predstavnik ove firme, ali ne i vlasnik, stavljajući na teret opoziciji da su pitanjem o investitoru protiv izgradnje opštine Istočna Ilidža. Da se nadležnim u opštini Istočna Ilidža žurilo da izmjene regulacione planove pokazuje i podatak da je izmjene i dopune regulacionog plana na jednom od lokaliteta Veljine zatražila firma koja je osnovana svega 18 dana prije nego što će zatražiti izmjenu plana, kao vlasnik zemljišta.